Andrzej Szarmach

1

Medale igrzysk olimpijskich

1

ps. „Diabeł”, trener, jeden z najskuteczniejszych strzelców w historii polskiego futbolu, trzykrotny uczestnik mistrzostw świata (1974, 1978, 1982) i zdobywca dwóch brązowych medali, srebrny medalista olimpijski z Montrealu (1976) i król strzelców tego turnieju.

Urodzony 3 października 1950 w Gdańsku, syn Jana i Walerii Loda, absolwent Technikum Mechanicznego w Mielcu i Szkoły Trenerskiej we Francji. Piłkarz (178 cm, 75 kg) Polonii Gdańsk, wychowanek tego klubu (1966-1970), Arki Gdynia (1970-1972), Górnika Zabrze (1972-1976), Stali Mielec (1976-1980, liga) oraz francuskich zespołów AJ Auxerre (1980-1985), EA Guingamp (1985-1987) i FC Clermont-Ferrand (1987-1989 jako grający trener). Jeden z najwybitniejszych strzelców polskiego futbolu w rozgrywkach klubowych i reprezentacyjnych. Jako piłkarz zabrskiego Górnika, w ciągu czterech sezonów ligowych (1973-1976) rozegrał 105 meczów i strzelił aż 49 bramek. Równie skuteczny był w reprezentacji Polski (61 A + 2) zdobywając 32 gole (piąty snajper w historii biało-czerwonych).

Zadebiutował w barwach narodowych w Toronto z Kanadą (1 sierpnia 1973), a ostatni mecz rozegrał podczas mistrzostw świata (1982) w Alicante z Francją (3:2) w walce o brązowy medal (strzelił wyrównującą bramkę na 1:1). Nie przypadkowo koledzy nazwali go „Diabłem”, bo też niekonwencjonalnie zachowywał się na boisku. Nie było dla niego trudnych i straconych piłek: akrobatyczne wyskoki (znany ze wspaniałych „główek”), dynamiczne szarże, zaskakujące strzały sprawiały, że obrońcy rywali atakowali go z niebywałą determinacją i nie zawsze fair (częste kontuzje). Nikt nigdy nie wiedział co zrobi i jak się zachowa nawet powoli snujący się po boisku Szarmach. Cios mógł zadać w każdej chwili. Na tym polegała jego wielkość. Celnie strzelał także na IO w Montrealu (1976).

Trzykrotny uczestnik finałów mistrzostw świata (1974, 1978, 1982) podczas których dwukrotnie wystąpił w „małym finale” zdobywając brązowe medale. Najlepszą grę (podobnie jak cała drużyna) zademonstrował podczas MŚ w RFN (1974), gdzie obok  Grzegorza Laty był najskuteczniejszym naszym piłkarzem (zdobył 6 bramek). Niestety, z powodu kontuzji nie wystąpił w bardzo ważnym dla nas meczu z Niemcami. Cztery lata później w Argentynie (1978) grał w pięciu meczach (strzelił piękną bramkę w spotkaniu z Peru), a w Hiszpanii (1982) mimo iż znajdował się w świetnej formie grzał głównie ławę rezerwowych, o co do dziś ma pretensje do trenera Antoniego Piechniczka. Ale i tu (mimo iż grał tylko 60 minut z Kamerunem i cały mecz z Francją) strzelił gola trójkolorowym w „małym finale” o medal.

W sumie podczas 13 spotkań na MŚ w ciągu 1005 minut gry zdobył 7 bramek. Po wyjeździe z Polski zrobił sporą karierę w klubach francuskich (głównie Auxerre), gdzie strzelał także dużo goli. Był tam też trenerem. Dość nieoczekiwanie, jako szkoleniowiec, dostał propozycję z Zagłębia Lubin i od stycznia 1998 pracował w tym klubie. Po pierwszym udanym okresie trenerskiej egzystencji, miał głośny konflikt z czołowymi zawodnikami i musiał się rozstać z Lubinem. Mieszka nadal we Francji, ale często można go spotkać na ligowych meczach w kraju. Odznaczony m. in. złotym (dwukrotnie) Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe.

*1976 Montreal: napastnik drużyny piłkarskiej, która w grupie elim. (3 druż.) pokonała Irak 3:2 (Szarmach strzelił 2 bramki) i zremisowała z Kubą 0:0, zajmując 1. msc w grupie; w ćwierćfin. zwyciężyła KRL-D 5:0 (znów strzelił 2 bramki); w półfin. wygrała z Brazylią 2:0 (strzelił obie bramki i został królem strzelców turnieju); w finale przegrała z  NRD 1:3 (0:2), zdobywając srebrny medal. Wystąpił we wszystkich spotkaniach (inni jego koledzy nie zagrali w meczu finałowym, jakby z góry godząc się na srebrny medal). Skład drużyny zob. – Benigier Jan.

Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 339; EP Fuji: Górnik Zabrze, s. 192, Biało-Czerwoni, t. 20, s. 177, Herosi Mundiali, t. 8, s. 172; Gowarzewski, Biało-Czerwoni, s. 371; Klimontowicz, Ruch olimpijski, s. 80 (tu błędnie: mistrz Polski i zdobywca PP); Duński, Od Paryża, s. 884-885; Pawlak, Olimpijczycy, s. 250